به گزارش مجله خبری نگار،معده همچنین پروتئینی تولید میکند که به روده شما کمک میکند ویتامین B۱۲ را جذب کند.
به عنوان یک اندام اصلی گوارشی، تجزیه غذا توسط معده به بدن شما کمک میکند تا مواد مغذی ضروری را جذب کرده و مواد زائد را از بین ببرد. متاسفانه چندین مشکل میتواند در معده ایجاد شود، از جمله رفلاکس اسید، سوء هاضمه، زخم معده و سرطان معده. در صورت عدم درمان، مشکلات معده میتوانند باعث درد، اختلال در هضم و جلوگیری از جذب مواد مغذی شوند.
معده شبیه یک کیسه متورم J شکل است که داخل آن توخالی است. در این مطلب آنچه باید در مورد چگونگی ساختار اندام، محل قرارگیری آن و اینکه آیا ممکن است تغییراتی در آناتومی آن وجود داشته باشد، خواهید فهمید.
چهار ناحیه اصلی وجود دارد که معده شما را تشکیل میدهد. این مناطق عبارتند از:
کاردیا: این قسمت دهانه بالا سمت راست معده است که در آن غذا وارد معده میشود. این ناحیه مخاطی ترشح میکند که از دیواره داخلی معده محافظت کرده و آن را میپوشاند.
فوندوس: این ناحیه گنبدی شکل قسمت بالای سمت چپ معده را تشکیل میدهد که عمدتاً مسئول ترشح اسید معده است.
بدنه: این قسمت اصلی و مرکزی معده است.
پیلور: دهانه قیفی شکل در قسمت پایین سمت راست معده است که غذای نیمه هضم شده را از معده خارج میکند.
معده از لایههای بافت، ماهیچه و مخاط تشکیل شده است. این لایهها عبارتند از:
سروزا: بافت صافی که پوشش محافظ بیرون معده را تشکیل میدهد
عضلانی: سه لایه ماهیچه صاف (عضلات طولی بیرونی، دایرهای میانی و مایل داخلی)
زیر مخاط: لایهای ضخیم از بافت همبند متراکم حاوی رگهای خونی، سلولهای لنفاوی و اعصاب.
مخاط: داخلیترین لایه معده ساخته شده از بافتی نازک (به نام اپیتلیوم) و غددی که مخاط محافظ، هورمونها و اسید معده را ترشح میکنند.
مکان
معده در سمت چپ بالای شکم و درست زیر کبد قرار دارد و بخشی از سیستم گوارش شما است. دستگاه گوارش شامل اندامهایی در دستگاه گوارش (GI) مانند دهان، مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ است.
دهانه بالای معده (کاردیا) به مری شما متصل میشود که مری لولهای است که غذا را از گلو به معده میبرد. همچنین یک اسفنکتر یا یک عضله حلقهای شکل در انتهای مری شما وجود دارد که برای انتقال غذا به معده منقبض میشود. بخش قیف شکل پایین معده (پیلور) از طریق اسفنکتر پیلور به روده کوچک شما متصل میشود. این عضله مانند یک دریچه عمل میکند و منقبض میشود تا محتویات معده را به بخش اول روده کوچک شما (اثنی عشر) منتقل کند.
تاکنون ناهنجاریهای ژنتیکی معده به خوبی شناخته نشده است. برخی از موقعیتهای عمودی غیر طبیعی معده میتواند شامل انحنای معده رو به جلو، عقب یا سمت راست باشد.
توسعه نامنظم کودکی یا تو دادن شکم (برای داشتن ظاهری لاغرتر یا کاهش درد) میتواند باعث شکل ساعت شنی شکم شود. در این حالت، شکم در مرکز باریک میشود و به دو بخش تقسیم میشود.
معده چه کار میکند؟
معده به هضم غذا کمک میکند. انقباضات ماهیچهای معده و تولید اسید، غذا را به قطعات کوچکتر تجزیه میکند. همانطور که غذا از طریق مری وارد معده میشود، نواحی فوقانی معده (کاردیا، فوندوس و بدن) شل میشوند تا معده پر از غذا شود. عضلات پایین معده منقبض میشوند تا به تجزیه و مخلوط شدن غذا کمک کنند، فرآیندی که به عنوان هضم مکانیکی شناخته میشود.
در همین حال، غدد معده هورمونی به نام گاسترین را برای شروع هضم شیمیایی ترشح میکنند. گاسترین به معده شما کمک میکند تا اسید معده هضم کننده غذا (اسید معده) ساخته شده از اسید هیدروکلریک و پپسین که آنزیمهایی هستند که پروتئینهای غذا را هضم میکنند، آزاد کند.
اسید معده و انقباضات ماهیچهای با هم در امواج ۲۰ ثانیهای شروع به هضم غذا میکنند. در همان زمان، اسفنکتر پیلور در پایین معده باز میشود تا غذای نیمه هضم شده و اسیدهای معده که مخلوطی به نام کیم را تشکیل میدهند، به روده کوچک منتقل شود. حدود دو تا چهار ساعت طول میکشد تا معده تمام محتویات خود را به روده کوچک منتقل کند، جایی که بدن شروع به جذب مواد مغذی میکند.
سلولهای پوششی معده فاکتور ذاتی تولید میکنند که پروتئینی است که به روده شما کمک میکند ویتامین B۱۲ را جذب کند. در معده، فاکتور ذاتی قبل از اینکه به روده کوچک شما برود به B۱۲ متصل میشود. هنگامی که در روده کوچک B۱۲ به جریان خون شما جذب میشود، به بدن شما کمک میکند تا گلبولهای قرمز تشکیل شوند و رشد کنند. علاوه بر این، معده در صورت کم آبی، آب، برخی داروها و برخی ویتامینهای محلول در آب را جذب میکند.
بیماریهای مرتبط
بیماریهای متعددی وجود دارد که منشا آن معده است. شرایط بهداشتی و آسیبهای مرتبط با معده عبارتند از:
سوء هاضمه
سوء هاضمه که ناراحتی معده نیز نامیده میشود، شایع است و میتواند پس از نوشیدن زیاد الکل رخ دهد. خوردن غذاهای اسیدی، تند یا چرب؛ خیلی سریع غذا خوردن؛ تجربه استرس؛ سیگار کشیدن؛ یا مصرف برخی داروها باعث سوء هاضمه میشوند. علائم این بیماری شامل ناراحتی و درد معده، نفخ، گاز معده و احساس سیری ناخوشایند بعد از غذا است.
رفلاکس معده به مری (GER) و بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)
رفلاکس اسید که سوزش سر دل نیز نامیده میشود، زمانی رخ میدهد که اسید معده از لوله غذا خارج شود. افراد مبتلا به GER اغلب درد سوزشی در وسط قفسه سینه و همچنین سوء هاضمه یا نارسایی را تجربه میکنند. GER میتواند گهگاه اتفاق بیفتد و زمانی که اتفاق میافتد، معمولاً بعد از غذا یا در شب اتفاق میافتد.
GERD یک بیماری مزمن گوارشی است که در آن افراد علائم GER را روزانه یا چندین بار در هفته تجربه میکنند. در صورت عدم کنترل، افراد مبتلا به GERD میتوانند آسیب دائمی به مری خود داشته باشند.
زخم معده
زخمهای باز که زخم معده نیز نامیده میشوند، روی پوشش معده ایجاد میشوند و باعث درد و سایر علائم سوء هاضمه میشوند. عفونتهای هلیکوباکتر پیلوری یا آسیب دیواره معده ناشی از مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین و ایبوپروفن علل اصلی زخم معده هستند.
گاستریت، گاستروانتریت و گاستروپاتی
این سه حالت باعث التهاب یا آسیب به پوشش معده شما میشود. گاستریت به معنای التهاب داخلیترین پوشش معده است و میتواند باعث درد معده، استفراغ، کاهش وزن و حالت تهوع شود. گاستریت معمولاً به دلیل اختلالات خود ایمنی یا عفونتهای باکتریایی هلیکوباکتر پیلوری ایجاد میشود که در بزرگسالان بالای ۶۰ سال شایعتر است.
گاستروانتریت باعث التهاب پوشش معده و روده میشود. علائم آن شامل گرفتگی معده، اسهال، حالت تهوع، تب و استفراغ است. ویروسهای معده یا مسمومیت غذایی اغلب باعث گاستروانتریت میشوند.
گاستروپاتی به معنای آسیب پوشش معده است، با التهاب کم یا بدون التهاب. NSAID ها، الکل و صفرا میتوانند باعث گاستروپاتی شوند. گاستروپاتی در نهایت میتواند پوشش معده را فرسایش دهد و باعث زخم معده شود.
گاستروپارزی
گاستروپارزی که به آن تخلیه تاخیری معده نیز میگویند، غذای نیمههضم شده را در حین حرکت از معده به روده کوچک کند یا متوقف میکند. گاستروپارزی ناشی از مشکل در عملکرد عضلات معده است که به درستی کار نمیکنند. علائم گاستروپارزی شامل درد شکمی، سوزش سر دل و حالت تهوع است. اگر این بیماری درمان نشود، میتواند منجر به سوء تغذیه شود.
سرطان معده
این نوع سرطان سلولهایی را که روی معده قرار دارند، هدف قرار میدهد. سرطان معده میتواند در لایه مخاطی یعنی جایی که مری با معده، سلولهای عصبی و سلولهای لنفاوی برخورد میکند نیز تشکیل شود. علائم اولیه سرطان معده میتواند شامل سوء هاضمه، حالت تهوع، نفخ و سوزش سر دل باشد. علائم پیشرفتهتر عبارتند از زردی چشم و پوست (یرقان)، تجمع مایع در شکم (آسیت)، درد معده، وجود خون در مدفوع و مشکل در بلع باشد.
گاستریت مزمن، GERD، سیگار کشیدن و سابقه خانوادگی این بیماری، شما را در معرض خطر ابتلا به سرطان معده قرار میدهد.
سوراخ شدن معده
این آسیب به سوراخی در دیواره معده اشاره دارد که نیاز به ترمیم جراحی دارد. علاوه بر زخم، سوراخ شدن معده میتواند ناشی از زخم معده یا تومور باشد. دو تا از شایعترین علائم اولیه سوراخ شدن، تورم ناگهانی و درد در معده است.
تشخیص
اگر دائما مشکلات معده را تجربه میکنید، با پزشک خود صحبت کنید. آنها ممکن است شما را به یک متخصص دستگاه گوارش به نام متخصص گوارش ارجاع دهند. تستهای استانداردی که پزشکان برای تشخیص مشکلات سلامتی روی معده انجام میدهند عبارتند از:
سری GI بالایی: در طول آزمایش، یک مایع گچی حاوی باریم مینوشید که در عکس اشعه ایکس ظاهر میشود. سپس پزشک از اشعه ایکس برای بررسی باریم استفاده میکند و نحوه عملکرد دستگاه گوارش شما را مشاهده میکند. این آزمایش میتواند به تشخیص زخم معده و GERD کمک کند.
آزمایش تخلیه معده: این آزمایش که به آن مطالعه تخلیه معده نیز میگویند، زمان خروج غذا از معده را اندازهگیری میکند. شما غذای حاوی مقدار کمی از مواد رادیواکتیو معروف به ردیاب که در دستگاه اسکن ردیابی میشود را میخورید. این آزمایش به تشخیص گاستروپارزی کمک میکند.
آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی: در طی این روش که به آن ازوفاگوگاسترودئودنوسکوپی نیز گفته میشود، پزشک یک آندوسکوپ که در واقع یک دوربین روی یک لوله انعطافپذیر است را در مری شما قرار میدهد تا درون معده ببیند. این آزمایش میتواند به تشخیص سرطان معده، GERD و زخم کمک کند.
نکاتی برای حفظ سلامت معده
با نکات زیر به عملکرد صحیح معده خود کمک کنید و خطر ابتلا به بیماریهای مربوط به معده را کاهش دهید:
آهسته و منظم غذا بخورید: وقت گذاشتن برای جویدن غذا به هضم غذا کمک میکند. همچنین این کار به جلوگیری از رفلاکس اسیدی که ممکن است در اثر پرخوری به آن مبتلا شوید کمک میکند. اگر خوردن سه وعده غذایی باعث رفلاکس اسید یا ناراحتی میشود، سعی کنید چهار تا پنج وعده غذایی کوچک بخورید. همچنین میتوانید سعی کنید دو تا سه ساعت قبل از خواب دیگر غذا نخورید.
مصرف الکل را کاهش دهید: مصرف زیاد الکل میتواند معده شما را بیش از حد اسید تولید کند و منجر به زخمهای دردناک و GERD شود.
آب بنوشید: مطمئن شوید که قبل و بعد از غذا آب مینوشید. آب به آنزیمهای معده شما کمک میکند تا غذا را تجزیه کنند تا بدن شما بتواند مواد مغذی بیشتری را جذب کند.
سیگار را ترک کنید: سیگار شما را در معرض خطر ابتلا به سرطان معده قرار میدهد. این عادت میتواند منجر به رفلاکس اسید شود که زخم معده را تشدید میکند.
استرس خود را مدیریت کنید: استرس میتواند باعث بدتر شدن زخم معده، اختلال در هضم غذا و تغییر عادات غذایی شود. سعی کنید با تمرکز حواس، یوگا، ورزش منظم یا تنفس عمیق، استرس خود را کاهش دهید.